शेवगा पिकांमध्ये उत्तम शेंगा उत्पादनासाठी संजीवकांचा वापर आणि वेळेवर रोग व कीडनियंत्रण याकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.

पीक संजीवकाची फवारणी
पीक फुलोऱ्यात असताना फूलगळ टाळण्यासाठी व भरपूर शेंगा लागण्यासाठी नॅप्थील ॲसेटिक ॲसिड (एन.ए.ए.) ४ मि.लि. प्रति १० लिटर (१० पीपीएम ) याप्रमाणे फवारावे.

पीक संरक्षण

१) पाने खाणारी अळी :
शास्त्रीय नाव – स्पोडोप्टेरा लिट्यूरा
सुरवातीस कोवळ्या पानांवर प्रादुर्भावास सुरवात होते. हळूहळू ८ ते १० दिवसांत संपूर्ण पाने, कोवळे शेंडे व झाडाची कोवळी साल खाऊन टाकते ही अळी खादाड असल्याने थोड्याच दिवसात संपूर्ण झाडाचे नुकसान करते. पानाच्या शिरावरील हरित द्रव्य खाते व पानाची जाळी तयार होते.

नियंत्रण :
फवारणी प्रति लिटर पाणी
क्लोरपायरीफॉस (५०%) अधिक सायपरमेथ्रीन (५%) संयुक्त कीटकनाशक १ ते १.५ मिलि
किंवा लॅम्बडा सायहॅलोथ्रीन १ ते १.५ मिली किंवा मोनोक्रोटोफॉस १ ते १.५ मिली

२) फळमाशी :
शास्त्रीय नाव – Gitona distiema
ही माशी कोवळ्या व तयार शेंगावर अंडी सोडते. ३ ते ४ दिवसांत अंड्यातून अळ्या बाहेर येतात. त्या शेंगात शिरून आतील गर खातात. शेंगातून डिंक व फेस बाहेर पडतो, शेंगा वाळून जातात व सडतात. याला अनेक शेतकरी डिंक्या म्हणून ओळखतात.

नियंत्रण : फवारणी प्रति लिटर पाणी
स्पिनोसॅड (४५ एससी) ०.३ ते ०.४ मिली.

रोग

१) करपा :
पानावर काळपट ठिपके येतात. फांद्या करपतात. पाने पिवळी पडून गळतात. करपा रोगामुळे झाडे पिवळे पडून करपल्यासारखे दिसते.

नियंत्रण :
फवारणी प्रति लिटर पाणी
कार्बेन्डाझीम १ ग्रॅम किंवा
मॅन्कोझेब १ ग्रॅम

२) मररोग ( मुळकुज )
पाण्याचा निचरा न होणारी जमीन, पावसाचे पाणी दीर्घकाळ साचून राहणे यामुळे झाडांच्या मुळा पाण्यात राहिल्यामुळे सुरवातीला झाडे पिवळे पडतात व नंतर ४ ते ५ दिवसांनी झाड वरून पूर्ण वाळत जाते व पिवळे पडून मरतात. याला आपण मररोग किंवा मुळकुज म्हणतो. उताराची व उत्तम निचरा होणाऱ्या जमिनात मररोग होत नाही.

उपाय योजना –  आळवणी (ड्रेंचिंग) प्रति लिटर पाणी
कार्बेन्डाझीम किंवा कॉपर ऑंक्सिक्लोराईड १ ते १.५ ग्रॅम.

काढणी व उत्पादन
शेवग्याच्या शेंगा जातीनुसार लागवडीनंतर ५ ते ६ महिन्यांत तोडायला येतात व पुढे ३ ते ४ महिने तोडणी चालते. शेंगा मांसल व मध्यम अवस्थेत तोडाव्यात.

सौजन्य : पवन कृषी केंद्र, बाझार वॉर्ड, भद्रावती