कापसाला चांगला दर मिळेल या आशेने शेतकऱ्यांनी तूर्तास कापूस विक्री केली नाही; परंतु घरात साठवून ठेवलेल्या कापसाला कीड लागत असून उन्हाच्या झळा वाढल्याने कापूस पूर्णपणे कोरडा होत आहे. त्यामुळे कापसाचे वजनही कमी होत आहे.

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भाव मिळत नसल्याने महाराष्ट्रात कापसाचे भाव ७५०० ते ८००० दरम्यान आहेत. अजून काही दिवस कापूस घरात ठेवला, तर वजनात घट होईल. त्यापेक्षा आताच कापूस विकून मिळेल ते पदरात पाडून घेण्याची तयारी शेतकऱ्यांनी सुरू केली आहे.

सध्या ८० ते ८५ टक्के कापूस शेतकऱ्यांच्या घरात आहे. कापसाचे उत्पादन घेताना झालेला खर्च कापूस विकून काढायचा, असे शेतकऱ्यांनी ठरविले होते; मात्र अपेक्षित दर नसल्याने शेतकऱ्यांनी कापूस अद्यापपर्यंत विकलेला नाही.

कापसाला गतवर्षी १३ ते १४ हजार प्रतिक्विंटल भाव मिळाला होता. तो यंदाही मिळेल, या अपेक्षेने शेतकरी बाजारात कापूस आणत नसल्याचे चित्र आहे. मागील वर्षी कापसाला मिळालेला दर यंदाही मिळेल, या आशेने  शेतकऱ्यांनी कापूस साठवून ठेवला आहे; मात्र आता गेल्या दोन महिन्यांपासून दरात वाढ होत नसल्याचे चित्र आहे. आता मिळेल त्या दरात कापूस विकण्याचे धोरण शेतकऱ्यांनी ठरविले आहे.

दुसरीकडे आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत कापसाच्या गाठींना मागणी कमी झाली आहे. सोबतच कापसाचे मोठे उत्पादन यंदा झाले आहे. व्यापारी कापसाचा दर्जा पाहून साडे सात ते आठ हजारांचा भाव देत आहे.

थोडेसे कापसाविषयी

कापूस हे प्रमुख नगदी पीक आहे. जगातील कापसाखालील क्षेत्राच्या एक चतुर्थांश क्षेत्र भारतात आहे. महाराष्ट्र राज्यात मोठ्या प्रमाणात कापसाचे पीक घेतात. तसेच गुजरात, आंध्रप्रदेश व मध्यप्रदेश या राज्यांतही कापसाची लागवड केली जाते. कापूस खूप मऊ असतो.कापसाला ‘पांढरे सोने’ म्हटल्या जाते.

विदर्भात कापसाच्या पिकाला आवश्यक असणारी काळी कसदार माती व कोरडे हवामान असल्यामुळे तेथे कापसाचे सर्वाधिक उत्पादन होते. विदर्भातील यवतमाळ जिल्ह्याला ‘पांढरे सोने पिकविणारा’ म्हणजेच ‘सर्वाधिक कापूस पिकविणारा जिल्हा’ असे म्हणतात. कापसापासून मोठ्या प्रमाणात सुती कापडाची निर्मिती करतात. महाराष्ट्रात अकोला येथे कापसाच्या पिकासाठी सर्वात मोठी बाजारपेठ उपलब्ध आहे.

सुती कपडे घातल्यास ते घाम टिपून घ्यायला मदत करतात. म्हणूनच उष्ण कटिबंधातील देशात सुती कपडे प्राधान्याने वापरतात. कापसाच्या बियांना ‘सरकी’ म्हणतात. ‘सरकी’ हे गुरांचे खाद्य आहे. ‘सरकी’चे तेल स्वयंपाकासाठी वापरायचे एक स्वस्त तेल आहे. या तेलाचा साबणाच्या व अन्य व्यवसायांत वापर होतो.