भारतात हजारो वर्षांपासून बारा बलुतेदारी पद्धत अस्तित्वात आहे. लोहाराच्या मुलाला लोहारकाम शिकवावे लागत नाही. सुताराच्या मुलाला सुतारकाम शिकावे लागत नाही. घराघरात परंपरेने पाळले जाणारे असे व्यवसायही पुढची पिढी शिकते. व्यावसायिकांची पुढची पिढी देखील जवळजवळ व्यावसायिकच बनते. आज जग आणि काळ बदलला आहे. पारंपरिक नाही तर दैनंदिन गरजा पूर्ण करणारे अनेक व्यवसाय आज निर्माण झाले आहेत. समाजाच्या गरजा लक्षात घेऊन बाजारातील मागणीनुसार आवश्यक उत्पादने बनवली, तर कमी खर्चात उत्पादन घेऊ शकता.

चीन, कोरिया, जपान व इंडोनेशियासारख्या देशांनी आपल्या देशाच्या अर्थव्यवस्थेला गृहोद्योग आणि कुटीर उद्योगाच्या रूपात इलेक्ट्रॉनिक उत्पादनांचे छोटे सुटे भाग बनवून खूप मदत केली आहे. तुमच्याकडे गुंतवणूक कमी असेल, कमी पैसे असतील तरीही करता येऊ शकतील, असे आधुनिक उत्पादने बनविण्याचे व्यवसाय करता येऊ शकतात. स्टेशनरी साहित्य निर्मिती हा असाच एक छोटा उद्योग आहे. शालेय मुलांसाठी लागणाऱ्या वह्या, रजिस्टर्स, पेपर्स, छापील स्टेशनरी अशा अनेक गोष्टी स्टेशनरी साहित्यात समाविष्ट असतात.

स्टेशनरी उत्पादनातून कोणते उत्पादन बनवायचे ते प्रथम ठरवावे. स्टेशनरी म्हणजे वह्या, पुस्तके, पेन-पेंसिल, इत्यादी यांना वर्षभर बाजारात मागणी असते. वह्या तयार करण्यासाठी कमी प्रशिक्षण आवश्यक आहे. अशा कंपनीत काही दिवस काम करून तुम्ही अनुभव मिळवू शकता. स्टेशनरी उत्पादन व्यावसायिकांचे मार्गदर्शन घेऊ शकता. रुलिंग मशीन, स्टिचिंग मशीन, कॉपी बनविण्यासाठी हायड्रोलिक प्रेस मशीन बाजारातून खरेदी कराव्या लागतील. पुस्तके किंवा छापील वस्तू छापून स्टेशनरी तयार करणार असाल तर प्रिंटिंग मशीनची गरज आहे.

प्रती तयार करण्यासाठी कागदाच्या घाऊक विक्रेत्यांकडून एक-रेघ, दु-रेघी, चार-रेघी असणाऱ्या छापील कागदांचे बंडल खरेदी करू शकता. स्टिचिंग, कटिंग, बाइंडिंग इत्यादी प्रक्रिया करून कॉपी तयार करू शकता. तुम्ही साधा कोरा कागद आणू शकता. ‘लाइन प्रिंटिंग’, ‘कव्हर पेज प्रिंटिंग’ करून स्वतः कॉपी बनवू शकता. प्रत्यक्ष अनुभवावर आधारित हा व्यवसाय असल्याने छपाई व बंधनकारक विषयांचे मार्गदर्शन करणारी पुस्तके बाजारात उपलब्ध आहेत. त्यांचा अभ्यास करावा. सर्वाधिक प्रती विद्यार्थी वापरतात. विद्यार्थ्यांच्या प्रती आणि स्टेशनरी इत्यादी त्यांचे पालक स्टेशनरी दुकानातून खरेदी करतात. घरोघरी जाऊन कॉपी विकणाऱ्या विक्रेत्यांच्या माध्यमातून ‘डोअर मार्केटिंग’ही करता येते.

स्वतःचे उत्पादन थेट ग्राहकाला विकल्यास, ते थोड्या स्वस्त दरात विकू शकता. ज्यामुळे इतर प्रतिस्पर्धी उत्पादकांच्या तुलनेत जास्त विक्री होऊ शकते. स्टेशनरीच्या दुकानांबरोबरच संस्था, कार्यालये, कंपन्या, कार्यालये, बँका, व्यापारी, उद्योजक यांना आवश्यक असलेली स्टेशनरी त्यांच्याकडून मिळवून ती तयार करून देता येऊ शकते. या उद्योगासाठी पांढरे किंवा रेषा असलेले ड्रॉईंग पेपर्स, ग्रे बोर्ड शीट्स, काळ्या रंगाची शाई, शिलाई धागा, कव्हर शीट, बांधणीचे कापड इत्यादींची आवश्यकता असेल. रूलिंग मशीन, स्टिचिंग मशीन, हायड्रोलिक प्रेस, पेपर कटिंग मशीन, गमिंग मशीन अशी यंत्रसामग्री आवश्यक असेल. रोजगाराच्या शोधात असणारे तरुण-तरुणी हा व्यवसाय करु शकतात.