तेल उद्योग

भारतीय जीवनशैलीत केसांची योग्य काळजी घेण्यासाठी प्राचीन काळापासून विविध प्रकारच्या आयुर्वेदिक तेलांचा वापर केला जात आहे. साधारणपणे केसांसाठी डोक्याला शुद्ध खोबरेल तेल लावले जाते. केसांच्या मुळांना पोषण देण्यासाठी आणि केसांना राखाडी होण्यापासून रोखण्यासाठी औषधी वनस्पतींचे सार असलेल्या तेलांचा वापर केला जातो. अशी अनेक आयुर्वेदिक तेले तयार केली जातात. सुगंधी आयुर्वेदिक तेल हे अनेक सुगंधी पदार्थ मिसळून बनवले जाते. केस गळती आणि टक्कल पडणे थांबविण्यासाठी मका, आवळा, भृंगराज आणि अशा आयुर्वेदिक वनस्पतींचे रस तेलात मिसळून तयार केलेली सुगंधी तेले बाजारात आणली जातात. तथापि, पाश्चात्य देशांमध्ये केसांना तेल लावण्याची प्रथा खूपच कमी आहे. पण भारतीय लोकांचे केस काळे आणि मऊ असतात. बहुतेक भारतीय त्यांच्या केसांचा रंग काळा राहील, आणि केस लवकर राखाडी होणार नाहीत याची काळजी घेतात. केसांना तेल लावण्यासाठी एरंडेल तेल, तिळाचे तेल, खोबरा तेल, शेंगदाणा तेल, मोहरीचे तेल वापरले जाते. या तेलांमध्ये ग्लिसराइड आणि ओलिक लिनोलिक असल्यामुळे ही सर्व तेले केस आणि त्वचेसाठी फायदेशीर ठरतात. कच्च्या वनस्पती तेलांना एक प्रकारचा सुगंध असतो. त्यांचा मूळ एक रंग असतो. त्यामुळे हे तेल शुद्धीकरण प्रक्रियेद्वारे शुद्ध केले जाते.
शुद्धीकरण प्रक्रियेद्वारे तेलांचा रंग आणि सुगंध काढून टाकला जातो. कच्चे तेल काही दिवसात खराब होते. त्यामुळे अशी मान्यताप्राप्त रसायने त्यात मिसळली जातात. अशी रसायने मिसळल्याने ते तेल जास्त काळ टिकते. वनस्पती तेल खराब होऊ नये म्हणून त्यात बेंझोइक नावाचे रसायन मिसळले जाते. अशा शुद्ध तेलांचा वापर नंतर सुगंधी नैसर्गिक वनस्पतिजन्य पदार्थांसोबत सुगंधी तेल बनवण्यासाठी केला जातो. जर व्यावसायिक उत्पादन करायचे असेल, तर आवश्यकतेनुसार नैसर्गिक सुगंधी पदार्थ मिसळून तेल तयार केले जाते. तेल गरम करताना त्यात आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आणि सुगंधी वनस्पती टाकल्या जातात. त्यानंतर औषधी वनस्पतींचा रस त्याच तेलात काही दिवस ठेवला जातो. साधारणपणे पंधरा दिवसांनी या तेलातून या औषधी वनस्पतींचे भाग काढले जातात. त्यानंतर कापडातून किंवा फिल्टरच्या सहाय्याने गाळून तेल पूर्णपणे स्वच्छ करून शुद्ध केले जाते. तेलामध्ये आयुर्वेदिक वनस्पती आणि सुगंधी पदार्थ मिसळताना मागणीनुसार त्या तेलाचा रंग तयार करण्यासाठी ओळखले जाणारे रंग वापरले जातात. चमेली, गुलाब, मोगरा, हिबिस्कस, रातराणी अशा फुलांचे सुगंधही बाजारात उपलब्ध आहेत.
उत्पादनाच्या मागणीनुसार अशा प्रकारचे परफ्यूम त्या तेलात मिसळून सुगंधी तेल बनवले जाते. ते काचेच्या किंवा प्लॅस्टिकच्या बाटल्यांमध्ये बंद केले जातात, लेबल लावले जातात. स्वतःचे ब्रँड बाजारात विक्रीसाठी आणले जातात. अत्यावश्यक तेलांच्या अनेक जाहिराती टीव्हीसारख्या माध्यमातून प्रसारित केल्या जातात. या कारणास्तव, अशा जाहिरातींचा सामान्य जनतेवर मोठा प्रभाव पडत असल्याने, बाजारात काही विशिष्ट ब्रँडची विक्री अधिक होते. तेल उत्पादन आणि विक्रीमध्ये मोठ्या कंपन्यांमध्ये स्पर्धा आहे. या कारणास्तव, आपल्या उत्पादनासह बाजारात प्रवेश करताना, त्या उत्पादनाचा दर्जा उत्कृष्ट असावा. तुम्हाला तुमचा स्वतःचा ब्रँड तयार करून जाहिरातीचा आधार घ्यावा लागेल. आयुर्वेदिक तेल विकणारे घाऊक विक्रेते वजनानुसार त्यांना आवश्यक किंमती देऊ शकतात. विक्री प्रतिनिधी नेमून घरोघरी विपणन करून मालाची चांगली विक्रीही केली जाते. यासाठी तेलशुद्धीकरणाची यंत्रसामग्री, मिक्सर, पॅकिंग मशीन इत्यादींचा संच आवश्यक असतो.