नाशिक जिल्ह्यातील ‘सुरगाणा’ हा आदिवासी दुर्गम तालुका आहे. येथील ‘उंबरपाडा दिगर’ गावपट्ट्यातील शेतकरी पूर्वी भात, नागली, वरई आदी पिके घ्यायचे. शेतीशिवाय दुसरा आर्थिक स्रोत नसल्याने परिस्थिती हलाखीची होती. गावातील जयराम गायकवाड हे सन १९९५ पासून ते बागायती व भाजीपाला शेतीकडे वळले. घरखर्च निघू लागला. पण कुटुंबाच्या आर्थिक गरजा पूर्ण होत नव्हत्या. थोरला मुलगा देवेंद्र यास पदवीचे शिक्षण घेण्यात अडथळे आले. लहान भाऊही शिकत असल्याने वडील एकटेच शेतीत राबायचे. मनुष्यबळाची मोठी टंचाई होती.

गेल्या २० वर्षांपासून प्रयोगशील, अभ्यासू व कष्टाळू वृत्तीने प्रतिकूल परिस्थितीत त्यांनी शेती व्यावसायिकदृष्ट्या यशस्वी केली आहे. सन २००२ च्या दरम्यान ‘दिंडोरी’ परिसरातील स्ट्रॉबेरी शेती देवेंद्र यांच्या पाहण्यात आली. २००३ च्या सुमारास त्यांनीही १० गुंठ्यात ‘चांडलर’ वाणाचा प्रयोग केलाआणि तो यशस्वी ठरला. अभ्यासपूर्ण नियोजन व अनुभवातून आत्मविश्वास वाढू लागला. अनेक चढ-उतार आले. विविध वाणांचे प्रयोगही केले. इटलीतील तसेच स्पेनमधील ‘स्वीट सेन्सेशन’, ‘एसए’ अशा वाणांच्या चाचण्या घेतल्या. ‘स्वीट चार्ली’ वाण काही वर्षे घेतले. त्यास ‘मर’ रोगाची समस्या येऊ लागली. आता अलीकडील वर्षांत त्यांनी ‘विंटरडाऊन’ या वाणाच्या लागवडीत सातत्य ठेवले आहे. ‘सुरगाणा’ परिसरात उन्हाळ्यात पाणीटंचाई जाणवू लागते. त्यामुळे लवकर म्हणजे नोव्हेंबरच्या दरम्यान उत्पादन सुरू होणाऱ्या या वाणाची निवड केली.

आकर्षक रंग, आकार, अधिक उत्पादन, चकाकी, टिकवण क्षमता व आंबटगोड असा हा वाण आहे. आज एकूण पंधरा एकर शेतीपैकी दीड ते दोन एकरात देवेंद्र स्ट्रॉबेरीचे उत्पादन घेतो. ‘शिर्डी-सापुतारा’ रस्त्यालगत देवेंद्र यांची शेती आहे. सापुतारा, सप्तशृंगी, शिर्डी येथे ये-जा करणारे पर्यटक आणि भाविकांची वर्दळ, त्यामुळे निर्माण झालेली संधी यांचा अभ्यास करून त्याने थेट विक्री सुरू केली. सुरत, अहमदाबाद, राजकोट, हैद्राबाद आदी भागातील व्यापाऱ्यांचे जाळे तयार  केले. देवेंद्र यांच्या प्रेरणेतून परिसरात ‘स्ट्रॉबेरी उत्पादक’ तयार होऊ लागले. सर्वांचे संघटन देवेंद्र यांनी केल्याने व्यापाऱ्यांकडून योग्य दर पदरात पाडून घेण्यात हे शेतकरी यशस्वी झाले. योग्य हाताळणी, प्रतवारी व वेष्टन केल्यास अधिक फायदा होतो. गुणवत्ता असेल तर व्यापारी बांधावरही येतात. 

‘बोरगाव फ्रेश स्ट्रॉबेरी’ ब्रॅण्डने आकर्षक वेष्टनांमधूनही त्यांच्या स्ट्रॉबेरीची विक्री होते. कोरोना काळात अनेक अडचणी, संघर्ष वाट्याला आला. पण हार न मानता त्यांनी काम सुरूच ठेवले. शहरातील मॉल, शेतकरी उत्पादक कंपन्यांनाही पुरवठा होतो. देवेंद्र यांना आई लीलाबाई, वडील जयराम यांचे मार्गदर्शन लाभते. पत्नी सुनीता खांद्याला खांदा लावून शेतीत राबते. शेतीसाठी  विहीर आणि आवश्यक अवजारे त्यांनी खरेदी केलेली आहेत.  त्याचप्रमाणे देवेंद्रने टुमदार घरही बांधले आहे. मुलांचे शिक्षण, आरोग्य, वाहने अशा गरजा पूर्ण करण्याबरोबरच उल्लेखनीय प्रगती या कुटुंबाने साधली आहे. शेतकऱ्यांमध्ये गटशेतीची चळवळ रुजविली आहे. स्वतःच्या घरासमोर देवेंद्र यांचे ‘स्ट्रॉबेरी संकलन केंद्र’ असून ते थेट विक्रीबरोबरच प्रक्रिया उद्योगासाठीही माल पाठवितात.

सूक्ष्म सिंचन, ‘पॉली मल्चिंग’ आदींसाठी कृषी विभागाचे पाठबळ त्यांना लाभले आहे. अन्य शेतकऱ्यांनाही देवेंद्र बांधावर जाऊन मदत करतात. दरवर्षी शेतकरी गटाच्या माध्यमातून पुणे व वाई (सातारा) येथून मातृरोपांची उपलब्धता करून दिली जाते. लागवडीसाठी आवश्यक रोपांची निर्मिती करून अतिरिक्त रोपांची विक्रीही देवेंद्र करतात. राज्यासह गुजरातमधील शेतकरीही त्यांच्याकडून रोपे घेतात. प्रति रोप ५ ते ७ रुपये दराने दरवर्षी ३० हजार रोपांची विक्री होते. त्यातून दोन लाखांपर्यंत उत्पन्न मिळते.