मका शेती
मका हे उष्ण, समशीतोष्ण आणि थंड हवामानाशी समरस होणारे पीक आहे; मात्र पीकवाढीच्या कोणत्याही अवस्थेत धुके आल्यास ते या पिकास मानवत नाही. या पिकाच्या योग्य वाढीसाठी २५ ते ३० अंश से. तापमान चांगले असते; परंतु जेथे सौम्य तापमान आहे, अशा ठिकाणी मका वर्षभर घेता येतो. अन्नधान्याव्यतिरीक्त मक्याचा उपयोग लाह्या, ब्रेड, स्टार्च, सिरप, अल्कोहोल, अँसिटीक आणि लॅटीक अँसिड, ग्लुकोज, डेक्स्ट्रोज, प्लास्टीक धागे, गोंद, रंग, कृत्रिम रबर, रेग्झीन तसेच बूट पॉलीश इत्यादी विविध पदार्थ तयार करण्याकरिता होतो.

भारतात मक्याच्या ७ प्रकार आढळतात. पॉप कॉर्न, स्वीट कॉर्न, फ्लिंट कॉर्न, वॅक्सी कॉर्न, पॉड कॉर्न, फ्लोअर कॉर्न, डेंट कॉर्न या प्रजाती आहेत. भारतातील बहुतेक मैदानी प्रदेशापासून ते 2700 मीटर उंचीपर्यंतच्या डोंगराळ भागात मक्याचे पीक यशस्वीपणे घेतले जाते. हे सर्व प्रकारच्या जमिनीत घेतले जाऊ शकते. वालुकामय, चिकणमाती जमीन मका लागवडीसाठी चांगली मानली जाते.
मका हे पीक विविध प्रकारच्या जमिनीत घेता येते; मात्र त्यासाठी चांगली मशागत आणि योग्य प्रमाणात खतमात्रांची आवश्यतकता असते. लागवडीसाठी मध्यम ते भारी, रेतीयुक्त, उत्तम निचऱ्याची, अधिक सेंद्रिय पदार्थ आणि जलधारणा शक्ती असलेली जमीन गरजेची असते. एक हेक्टर पेरणीसाठी १५ ते २० किलो बियाणे लागते. मक्याची पाने रुंद आणि लांब असतात. बाष्पीभवन क्रियेमुळे पानांमधून अधिक पाणी बाहेर टाकले जात असल्याने या पिकास पाण्याची गरज अधिक आहे.

मक्याच्या दोन ओळींत अधिक अंतर असल्यामुळे पिकाची सावली कमी पडते. त्यामुळे सूर्यप्रकाशाचा कार्यक्षमपणे वापर करता येतो. दोन ओळींतील रिकामी असलेल्या जागेत उडीद, मूग, चवळी ही लवकर येणारी कडधान्ये आणि भुईमूग, सोयाबीनसारख्या तेलबिया ही आंतरपिके यशस्वीरीत्या घेता येऊ शकतात. ‘जोडओळ’ किंवा ‘सोडओळ’ पद्धतीने मक्याीत भुईमूग हे आंतरपीक घेता येते. बहुतांशी शेतकरी मका हे मिश्र पीक मुख्यतः हिरवी कणसे आणि चारा यासाठी घेतात. मक्यावर खोडकिडा, कणसातील अळी, गवती नाकतोडे यांचा प्रादुर्भाव होतो.