कडप्पा दगड हा मुळात चुनखडीचा दगड आहे, ज्यामध्ये सिलिका, लोह आणि इतर काही कण असतात. कडप्पा दगड हा एक नैसर्गिकरित्या दक्षिण भारतीय दगड आहे. कडप्पा दगडी फरशा कोरड्या असताना राखाडी कोळशाचे सुसंगत रंग दाखवितात आणि ओल्या असताना काळ्या होतात.

कडप्पा दगड पृथ्वीच्या पोटात आढळतो. कर्नाटकातील ‘गुलबर्गा’ जिल्ह्यातील ‘शहाबाद’ पासून सुरू होऊन तेलंगणाच्या काही भागांतून पुढे जात कर्नाटकच्या ‘गुलबर्गा’ जिल्ह्यातील ‘चिंचोली’ तालुक्यातील ‘किष्टापूर’ गावात जाऊन समाप्त होतो. शहाबाद, वाडी, सेदाम, बशीराबाद, ओगीपूर, मलकापूर, गिनगुठी, तेलंगणातील ‘कोटलापूर’ या भागात तो सापडतो. कर्नाटकातील ‘मिर्यान’ आणि ‘किश्तापूर’ परिसरातही तो आढळतो.

उत्खनन केलेल्या दगडांना देखील गाव किंवा शहराच्या नावानुसार नाव दिले गेले आहे. उदाहरणार्थ, कर्नाटकातील शहाबाद भागात दगड उत्खनन केल्यास त्याला ‘शहाबाद दगड’ म्हणतात. त्याचप्रमाणे मलकापूर, मिर्यान, ओगीपूर आणि बशीराबाद येथील असेल, तर त्याला ‘मलकापूर दगड’, ‘मिर्यान दगड’, ‘ओगीपूर दगड’ आणि ‘बशीराबाद दगड’ म्हटले जाते. इ.

कडप्पा दगड थरांच्या स्वरूपात तयार होतात. जसे की पृथ्वीच्या खाली या दगडांचा एक गालिचाच आहे. प्रत्येक थर 20 मिमी. इतका पातळ आणि 750 मिमी. इतका जाड असतो. या दगडी थरांचे आणखी किमान 20 मिमी. ते 25 मिमी. मध्ये तुकडे केले जाऊ शकतात. खाणीच्या वरच्या थरांमध्ये आढळणारा दगड हा कडक असतो. जसजसे आपण खाणीच्या तळाशी खोलवर जातो, तसतसा दगड मऊ होत जातो. तसेच कडप्पाची जाडी देखील पातळ होत जाते.

या फरशा बनविताना चुनखडी वापरली जाते. कारण हे दगड रंग आणि पोत यामध्ये थोडेसे वेगळे असतात. पृथ्वीवरील सर्व खडकांप्रमाणेच काही हजार वर्षांपूर्वी या नैसर्गिक दगडांची निर्मिती झाली. हा नैसर्गिकरित्या निर्माण होणारा खडक आहे. हे दगड ‘कार्पेट’सारख्या थरांच्या स्वरूपात तयार होतात. पृथ्वीच्या खाली एकावर एक रचलेल्या स्थितीत असतात. प्रत्येक थराची जाडी एका थरानुसार बदलते. प्रत्येक थराची विशिष्ट जाडी असते.

हे नैसर्गिक दगड विशेषत: ज्वालामुखीच्या उद्रेकातून तयार होतात. कडप्पा दगड एक मोहक आणि चमकदार आहे. तो एक नैसर्गिक खडबडीत पोत प्रदान करतो, ज्यामुळे निसर्गाच्या बाहेर तशीच प्रतिकृती बनविणे फार कठीण आहे. हा नैसर्गिक दगड व्यावसायिक आणि निवासी अशा दोन्ही कारणासाठी सर्वोत्तम पर्याय आहे.

कडप्पा दगडाच्या करवतीसारख्या कडा एकसमान असतात. त्याचा पृष्ठभाग गुळगुळीत आणि सपाट असतो; परंतु तो निसरडा नसतो. या कडप्पा दगडाचे स्वरूप चमकदार आणि अतिशय चकचकीत असते.

व्यावसायिक दृष्टीने फरशी बनविताना कडप्पा दगडाला यांत्रिक प्रक्रियेतून जावे लागते. त्यामुळे त्यात एकसारखेपणा साधला जातो. या दगडाचे रंग आणि पोत फरशीमध्ये नाविन्यपूर्ण विविधता आणू शकतात. कडप्पा दगडावर ‘सॅटिन फिनिश’, लपोटा फिनिश’, ‘लेदर फिनिश’, ‘बुश हॅमर फिनिश’ यांसारखे फिनिशिंग केले जाते. ग्राहकांच्या गरजेनुसार कोणत्याही आकारात ते कापले जाऊ शकतात.