जरबेरा लागवड
‘जरबेरा’ हे महत्त्वाचे व्यावसायिक फूल आहे. ‘जरबेरा’च्या फुलांमध्ये पिवळा, नारिंगी, मलई-पांढरा, गुलाबी, लाल आणि असे अनेक रंग दिसतात. कधीकधी दुहेरी जातींमध्ये, द्विरंगी फुले येतात. जरबेराच्या फुलांचे देठ लांब आणि पाणीदार असतात. ‘हरितगृहा’ मध्ये जरबेराची लागवड माती किंवा मातीविरहित माध्यमात (कोको पीट) केली जाते.

मातीविरहित माध्यमात लागवड करताना जरबेराचा खर्च सुमारे ३०% ने वाढतो; मात्र मृदा माध्यमाच्या तुलनेत मृदाविरहित माध्यमामध्ये उत्पादन जास्त असते. मातीविरहित माध्यमात पीक घ्यायचे असल्यास 2 एकरपेक्षा जास्त क्षेत्र असणे योग्य आहे. भारतात, जरबेरा लागवडीसाठी बहुतेक माती माध्यमांना प्राधान्य दिले जाते. महाराष्ट्र, कर्नाटक, गुजरात, तामिळनाडू, पश्चिम बंगाल आणि हिमाचल प्रदेश ही भारतातील प्रमुख जरबेरा उत्पादक राज्ये आहेत. जरबेरा लागवडीपूर्वी माती निर्जंतुकीकरण करणे आवश्यक असते; कारण ‘फायटोफथोरा’ ही बुरशी जरबेरा पिकासाठी अत्यंत घातक आहे.
माती निर्जंतुकीकरणाच्या 3 मुख्य पद्धती उपलब्ध आहेत. यातील ‘स्टीम’ पद्धती भारतीय परिस्थितीसाठी व्यावहारिक नाही. सूर्यप्रकाश पद्धती भारतात प्रचलित आहे. या पद्धतीत ६-८ आठवडे प्लॅस्टिक कापड जमिनीवर झाकून ठेवतात. सूर्यप्रकाशामुळे माती गरम होऊन बुरशी नष्ट होते. रासायनिक पद्धती ही उपयुक्त पद्धत आहे. सिल्व्हरसह हायड्रोजन पेरॉक्साइड मातीच्या निर्जंतुकीकरणासाठी वापरले जाते. ही अतिशय सोपी आणि सुरक्षित पद्धत असून मानवी आरोग्यावर कोणत्याही धोकादायक परिणाम करीत नाही.

जरबेराची लागवड करण्यापूर्वी जरबेराचे चांगले वाण निवडणे महत्वाचे आहे. फुलाचे रंगसंयोजन देखील जरबेराच्या नफ्यावर परिणाम करतात. जरबेराच्या झाडावर 45 ते 50 दिवसांनंतर फुलांची कळी येऊ लागते; परंतु सुरुवातीची कळी निकृष्ट दर्जाची असते. त्यामुळे ही कळी फुलांच्या देठाच्या मुळापासून काढून टाकली जाते. यामुळे वनस्पती मजबूत आणि निरोगी होण्यास मदत करते. या झाडांना खतमात्रा देणे, सिंचन वेळेवर करणे फार गरजेचे असते.
चांगल्या जरबेराच्या देठाची लांबी ४५-५५ सेंमी असते. फुलाचा व्यास १०-१२ सेमी असतो. जरबेराच्या फुलांच्या काढणीसाठी सकाळ किंवा संध्याकाळ ही सर्वोत्तम वेळ असते. कापणीसाठी कुशल मजुरांची गरज असते. कापणी केलेली फुले स्वच्छ पाणी असलेल्या बादलीत ठेवली जातात. ही फुले अतिशय नाजूक असतात. त्यामुळे ती काळजीपूर्वक हाताळावी लागतात. एका जरबेरा वनस्पतीतून वर्षाला अंदाजे ४५ फुले येतात.