लाकडी पेन्सिल किंवा शिसे पेन्सिल ही प्रत्येक घरातील अत्यावश्यक गोष्ट आहे. ती अनेकदा शिक्षक, विद्यार्थी, कलाकार वापरतात. साधारणपणे, बहुतेक लोक ‘एचबी’ आणि ‘२ बी’ पेन्सिल वापरत असतील, कारण त्या भारतीय बाजारपेठेत प्रसिद्ध असून त्यांची लोकप्रियता जास्त आहे. टॅब्लेट, सेलफोन, कॉम्प्युटर, प्रिंटर आणि इतर उपकरणांच्या आधुनिक आणि तांत्रिकदृष्ट्या प्रगत युगातही पेन्सिलचा वापर दिवसेंदिवस वाढत आहे. त्यामुळे पेन्सिल बनविन्याच्या व्यवसायासही मागणी वाढत आहे.

पेन्सिल हा एक शिशाचा पदार्थ आहे, जो लाकडात घातला जातो किंवा ‘मेटल होल्डर’मध्ये ठेवला जातो. मुख्यतः चित्र काढण्यासाठी किंवा लिहिण्यासाठी याचा वापर केला जातो. पेन्सिल हे एक उपयुक्त साधन आहे. ते सर्व शाळांमध्ये आणि विविध कॉर्पोरेट कार्यालयांमध्ये देखील आवश्यक असते. पेन्सिल गुळगुळीत लाकूड आणि शिसे या धातूपासून बनवतात. हा अतिशय स्पर्धात्मक व्यवसाय बनला आहे.

अनेक उद्योजक गुणवत्ता आणि खर्चावर लक्ष केंद्रित करून विविध प्रकारच्या पेन्सिलचे उत्पादन करीत आहेत. ग्राहकांचा विश्वास संपादन करण्यासाठी त्यांनी दर्जेदार उत्पादन आणले पाहिजे. पेन्सिल ही सर्व स्तरावरील शाळा, सर्व प्रकारचे व्यवसाय आणि सरकारी संस्थांसाठी एक आवश्यक वस्तू आहे.

पेन्सिल तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या कार्बन सामग्रीच्या प्रकारानुसार त्यांचे ‘मऊ’ आणि ‘कठोर’ माध्यमात वर्गीकरण केले जाते. विशेषत: लहान मुलांमध्ये रंगीत पेन्सिलने रेखाचित्र काढले जाते. पेन्सिलला पेनच्या तुलनेत सकारात्मक मागणी आहे. तिचा टिकाऊपणा, किंमत, तसेच खोडण्याची क्षमता यामुळे पेन्सिलला मागणी आहे. पेन्सिलद्वारे कागदाचाही पुनर्वापर करता येऊ शकतो. लिहिलेले पुसून इतर गोष्टी लिहिण्यासाठी कागद पुन्हा वापरता येतात. भारतात 1.5 दशलक्ष शाळा आणि 315 दशलक्षाहून अधिक विद्यार्थी आहेत. कोणत्याही विद्यार्थ्याच्या जीवनात पेन्सिल आवश्यक असते. भारतीय शिक्षण व्यवस्थेत आजही चौथीपर्यंत पेन्सिल वापरणे बंधनकारक आहे.

भारतातील लेखन साधन विभाग सुमारे 2600 कोटी रुपयांचा असून तो खूप मोठा आहे. या क्षेत्रात दरवर्षी वेगाने वाढ होण्याची अपेक्षा आहे. बाजारात दिवसेंदिवस लाकडी पेन्सिलची मागणी वाढत आहे. शाळा, महाविद्यालये, विद्यापीठे, सरकारी कार्यालये, व्यावसायिक आस्थापने, स्वयंसेवी संस्था, बांधकाम क्षेत्र, कलाकार आणि इतर विविध उपक्रमांमध्ये पेन्सिलसाठी ग्राहक मिळू शकतात.

वापरलेल्या कार्बनच्या प्रकारानुसार, पेन्सिलचे वर्गीकरण ‘मऊ’, ‘मध्यम’ आणि ‘कठोर’ असे केले जाते. वेगवेगळ्या प्रकारच्या पेन्सिलमध्ये HB, B, 2B, 3B, 4B, 5B, 6B, 7B, 8B, 9B आणि 10B यांचा समावेश होतो. हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी, ऑपरेट करण्यासाठी आणि देखरेख करण्यासाठी गुंतवणुकीची माहिती करून घ्यावी. आवश्यक खर्च, आवश्यक संसाधने, आवश्यक कर्मचारी, अडचणी आणि अनेक तपशील याबाबतची माहिती घ्यावी. लहान आकाराची लाकडी पेन्सिल बनविण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी नोंदणी आणि परवाने घेणे आवश्यक आहे. राज्याचे त्याबाबतचे नियम जाणून घ्यायला हवेत. आपल्या आवडीच्या व्यवसायाची नोंदणी करणे आवश्यक आहे. स्थानिक स्वराज्य संस्थेकडे व्यवसाय परवान्यासाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे. याव्यतिरिक्त, तुम्हाला तुमच्या व्यवसायासाठी उद्योग आधार नोंदणीसाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे. तुम्हाला जीएसटी नोंदणीसाठी अर्ज करावा लागेल. तुम्हाला तुमच्या राज्य प्रदूषण नियंत्रण मंडळाकडूनही ना परवाना पत्र घेणे आवश्यक आहे तुमच्या व्यवसायासाठी जीएसटी क्रमांक मिळवा. आयईसी क्रमांक मिळवा. बीआयएस प्रमाणपत्र मिळवा. ट्रेडमार्क नोंदणी करून घ्या.

पूर्णपणे स्वयंचलित मशीनद्वारे केवळ लाकडी पेन्सिल तयार केल्या जातात. यासाठी मशीन बॉल मिल, नीडिंग मशीन, फिल्टर प्रेस, स्लॅट्ससाठी स्वयंचलित आकार आणि ग्लूइंग मशीन आवश्यक असतात. पेंटिंग मशीन, एम्बॉसिंग मशीन, एंडकटिंग मशीन, डाय, कटर, टूल्स आणि इतर विविध यंत्रसामग्री गरजेची असते. आवश्यक कच्च्या मालामध्ये लाकडी स्लेट, बॉल क्ले, ग्रेफाइट, गोंद, पेंट, ड्रायर, वार्निश, लाह यांचा समावेश आहे. तुम्ही जवळपास 1500 स्क्वेअर फूट परिसरात लहान आकाराचा पेन्सिल बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करू शकता. तुम्हाला वीज आणि पाणीसुद्धा आवश्यक असेल. तसेच, वाहतूक शक्य आहे का याचीही पडताळणी करून घ्यावी.

भाड्याने घेतलेल्या जागेत व्यवसाय सुरु करू शकता. यामुळे एकूण प्रकल्प खर्च कमी होतो. तुम्ही व्यवसाय विकास आणि विपणन उद्देशांसाठी पैसे वापरू शकता. शिसे उत्पादनासाठी, तुम्हाला मानकांनुसार योग्य प्रमाणात ‘बॉल क्ले’ सह उच्च दर्जाची ग्रॅफाइट पावडर मिसळणे आवश्यक आहे. नंतर ‘बॉल मिल’मध्ये पुरेसे पाणी घालून नंतर ओले मिश्रण बारीक केले जाते. नंतर मळणीच्या मशीनमध्ये कोरडे घटक एकसंध करण्यासाठी टाकले जाते. पेन्सिल बनवण्याची पद्धत अगदी सोपी आहे. यात खूप सोप्या पायऱ्या आहेत. चांगल्या ठिकाणी प्रशिक्षण घेऊन आपण हा व्यवसाय सुरु करू शकता.