‘चॉकलेट’ हा शब्द ऐकताच खाण्याच्या इच्छेने तोंडाला लगेच पाणी सुटते. हा एक जिभेवर चघळला जाणारा गोड पदार्थ आहे. अनेक नवीन स्टार्टअप्ससह चॉकलेट व्यवसाय उदयास येत आहे. भारतातील चॉकलेट निर्मिती व्यवसायाची वाढ, नफा, उपयोग समजून घेऊया. चॉकलेट बनविण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी चॉकलेट उत्पादन प्रशिक्षणाद्वारे चॉकलेट कसे बनवायचे हे शिकणे आवश्यक आहे. सन 2016 च्या एका वार्षिक अहवालात म्हटले आहे की, बहुसंख्य लोक 226 हजार टनपेक्षा जास्त चॉकलेट वापरतात. विशेषत: भारतात चॉकलेट बनविण्याच्या व्यवसायाची क्षमता समजून घेण्यासाठी ही आकडेवारी पुरेशी आहे. भारत असा देश आहे, जिथे प्रत्येक महिन्यात सण असतात. भारतीयांसाठी उत्सव म्हणजे अर्थातच गोड पदार्थांची रेलचेल असते. मिठाई आणि चॉकलेट्स वाटून आनंद साजरा केला जातो. दिवाळी असो किंवा रक्षाबंधन, लोकांचा एकमेकांना चॉकलेट भेटस्वरूप देण्याकडे कल असतो. यावरून चॉकलेट बनविण्याच्या व्यवसायाची व्याप्ती स्पष्ट होते.

अनेक राज्यांमध्ये चॉकलेटचे विविध प्रकार तयार केले जात आहेत. ते मोठ्या प्रमाणावर स्वीकारले जात आहेत. या उद्योगात नफा आणि वाढ होण्याची उच्च शक्यता असते. मग तो व्यवसाय सुस्थापित असला किंवा स्टार्ट-अप असला तरीही ! अब्जावधी किंमतीच्या चॉकलेटची बाजारपेठ भारतात विस्तारत आहे. त्यामुळे लोक चॉकलेट बनविण्याच्या व्यवसायाकडे आकर्षित होत आहेत. बाजाराचे सखोल विश्लेषण करणे, गुंतवणुकीची आवश्यकता, फायदे, यशोगाथा, उत्पादन प्रकार, यासारखे काही महत्त्वाचे घटक आपणास लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. या व्यवसायासाठी चॉकलेट बनविणाऱ्या यंत्राची गरज भासते. चॉकलेट बनविणे खूप अवघड आहे. चॉकलेट बनविणाऱ्यांना सर्वोत्तम कोको मास कॉम्बिनेशन, कोको बटर, साखरेचे प्रकार, दूध किंवा इतर दुग्धजन्य पदार्थ, सुका मेवा आणि बरेच काही निवडणे आवश्यक असते. डार्क चॉकलेट, व्हाईट चॉकलेट, कंपाऊंड चॉकलेट, एगलेस चॉकलेट, मिल्क चॉकलेट असे बरेच प्रकार यात येतात.

इतर चॉकलेट ब्रँड्सशी स्पर्धा करण्यासाठी आणि वाढण्यासाठी चॉकलेट विक्रीच्या कल्पनांवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. आपल्या व्यवसायाची जाहिरात करता आली पाहिजे. या कल्पना चॉकलेट व्यवसायाला तत्सम उत्पादनांनी भरलेल्या बाजारपेठेत विक्रीसाठी मदत करतात. व्यवसायाने आकर्षक चॉकलेट मार्केटिंग कल्पना तयार केल्या पाहिजेत. आकर्षक वेष्टनबंद केले पाहिजे. ग्राहकांना आकर्षित करू शकणारा ब्रँड राखला पाहिजे. चॉकलेट व्यवसायासाठी परवाना आवश्यक असतो. याकरिता जीएसटी नोंदणी, फर्म नोंदणी, व्यापार परवाना, भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण, ट्रेडमार्क नोंदणी करणे आवश्यक आहे. या व्यवसायात गुंतवणुकीचा विचार केला जातो, तेव्हा त्याची किंमत व्यवसायाच्या प्रकारानुसार बदलते. लहान आकाराच्या चॉकलेट उद्योगाची किंमत रु. 4 ते 5 लाखांपर्यंत असते, तर मोठ्या आकाराच्या चॉकलेट उद्योगाची गुंतवणूक रु. 20 ते 40 लाखांपर्यंत असते. भारतात चॉकलेट यंत्राची किंमत 1 लाखांपासून सुरू होते.

चॉकलेट बनवणे हा भारतातील एक फायदेशीर व्यवसाय आहे. लहान आकाराच्या चॉकलेट व्यवसायातून मासिक सरासरी रु.३०००० ते रु. १ लाख इतका नफा मिळतो. सुपरमार्केट हे एक आदर्श ठिकाण आहे जिथे आपण चॉकलेट्सचा पुरवठा करू शकता. नफा मिळवू शकता. काही किरकोळ विक्रेते उत्पादनाच्या काही ओळींवर लक्ष केंद्रित करतात. त्यापैकी बहुतेक चॉकलेटवर अधिक लक्ष केंद्रित करतात. आपण त्यांच्याशी संपर्क साधू शकता. काही लहान दुकाने, ज्यात विविध प्रकारच्या चॉकलेट वस्तूंचा साठा असेल, तिथे आपण पुरवठा करू शकता.