लालचुटुक आंबटगोड स्ट्रॉबेरी पाहून कुणाच्या तोंडाला पाणी सुटणार नाही ! महाराष्ट्रातील लोकप्रिय पर्यटनस्थळ असलेल्या महाबळेश्वरमध्ये स्ट्रॉबेरी हे एक महत्त्वाचे फळ पीक आहे. स्ट्रॉबेरीचे व्यावसायिक उत्पादन देशातील समशीतोष्ण आणि उप-उष्णकटिबंधीय भागात शक्य आहे. भारताचा विचार करता महाराष्ट्र, हरियाणा, पंजाब, पश्चिम बंगाल, हिमाचल प्रदेश, उत्तर प्रदेश, दिल्ली आणि राजस्थानमध्ये स्ट्रॉबेरीची लागवड केली जाते. जम्मूमधील उप-उष्णकटिबंधीय भागात देखील सिंचनाखालील पीक वाढविण्याची क्षमता आहे.

स्ट्रॉबेरीमध्ये जीवनसत्व ‘सी’ आणि लोह मुबलक प्रमाणात असते. स्ट्रॉबेरीच्या उदा. ‘ओलंपस’, ‘हूड’ आणि ‘शुक्सन’ या काही जाती उच्च चव, लाल रंगाच्या आणि चमकदार असतात. या जाती आइस्क्रीम बनविण्यासाठी योग्य आहेत. मिडवे, मिडलँड, कार्डिनल, हूड, रेडचीफ आणि ब्यूटी यासारख्या इतर जाती प्रक्रियेसाठी चांगल्या आहेत. चँडलर, टियोगा, टोरी, सेल्वा, बेलरुबी, फर्न आणि पाजारो या भारतामध्ये स्ट्रॉबेरीच्या महत्त्वाच्या वाणांची लागवड केली जाते. इतर जातींमध्ये प्रीमियर, रेड कॉस्ट, लोकल जिओलीकोट, दिलपसंद, बंगलोर, फ्लोरिडा 90, कॅट्रेन स्वीट, पुसा अर्ली ड्वार्फ आणि ब्लेकमोर यांचा समावेश आहे.

स्ट्रॉबेरीमध्ये सहज प्रजनन, लवकर परिपक्वता आणि 5-9% साखरेसह उच्च उत्पन्न असे फायदे आहेत. ही फळे अत्यंत नाशवंत असल्याने त्याच्या उत्पादनाला चालना देण्यासाठी प्राथमिक बाजारपेठेत उत्पादनाची वाहतूक करण्यासाठी पायाभूत सुविधा विकसित करण्याची गरज आहे. मूल्यवर्धनासाठी प्रमुख उत्पादक राज्यांमध्ये प्रक्रिया सुविधा निर्माण कराव्या लागतील. समशीतोष्ण हवामानात स्ट्रॉबेरी चांगली वाढते. काही वाणांची लागवड उप-उष्णकटिबंधीय हवामानात करता येते. 12 तासांचा प्रकाश आवश्यक असतो. फुल-कळ्या तयार करण्यासाठी कमी आणि मध्यम तापमान महत्वाचे आहे. प्रत्येक जातीची दिवसाची लांबी आणि तापमानाची आवश्यकता वेगळी असते. वालुकामय चिकणमाती लागवडीसाठी आदर्श आहे.

विषाणूमुक्त वनस्पतींच्या मोठ्या प्रमाणावरील प्रसारासाठी टिश्यू कल्चरचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. डोंगराळ भागात आदर्श काळ सप्टेंबर-ऑक्टोबर आहे. लागवड खूप लवकर केली तर झाडांना जोम मिळत नाही परिणामी फळांची गुणवत्ता आणि उत्पादन कमी होते. डोंगराळ भागात लागवड करण्याचा आदर्श काळ सप्टेंबर-ऑक्टोबर आहे.