आंब्यावरील कीटक

आंब्याच्या बागेत एक लहान कीटक पानांचा, फुलांचा आणि कोवळ्या मोहोराचा रस शोषताना दिसतो. त्यानंतर ही पाने सुकतात. या किडीला ‘मधुआ कीटक’ किंवा ‘लीफ हॉपर’ असे म्हणतात. मधुआ कीटक फुले, पाने, कोवळ्या डहाळ्या आणि नवीन तयार झालेल्या फळांचा रस शोषून घेतात. नंतर ते मृत आणि रिक्त पेशी सोडतात, ज्या लहान अशा पांढऱ्या डागांच्या स्वरुपात दिसतात. याचा फळांच्या उत्पादनावर परिणाम होतो. पाने आणि फुलांच्या देठांमध्ये अंडी घालण्यामुळे देखील काही नुकसान होऊ शकते. कीटक हे विषाणूचे वाहक असतात. ‘लीफ हॉपर्स’ हे हनीड्यू नावाचा गोड द्रव मोठ्या प्रमाणात तयार करतात. या द्रवाच्या साठ्यांवर बुरशी वाढून पाने आणि फांद्या काळ्या पडतात. झाडांवर काजळी दिसणे हे ‘लीफ हॉपर’च्या प्रादुर्भावाचे लक्षण आहे.
हे कीटक पानांच्या खालच्या बाजूस असलेल्या मऊ वनस्पतीच्या ऊतीमध्ये अंडी घालतात. अंडी बाहेर येण्यासाठी सुमारे 10 दिवस लागतात. लांबलचक, पाचर-आकाराचे 3-4 मिमी लांब कीटक त्वरीत उडी मारतात, लवकर उडतात, आणि सर्व दिशेने धावू शकतात. म्हणून त्यांना ‘लीफ हॉपर’ असे नाव देण्यात आले आहे.
लसणाच्या अर्काची फवारणी करून हे कीटक काही प्रमाणात रोखता येतेात सुरुवातीला त्याचा वापर लहान प्रमाणात करावा. समाधान झाल्यानंतर त्याचा मोठ्या प्रमाणावर वापर करावा. लसूण अर्क तयार करण्यासाठी, प्रथम 100 ग्रॅम लसूण बारीक चिरून घ्यावा. नंतर अर्धा लिटर खनिज तेलात दिवसभर भिजवावा. यानंतर त्यात 10 मिली लिक्विड सोप घालावा. त्यात 10 लिटर पाणी घालून ते पातळ करून गाळून घ्यावे. तेल वेगळे होण्यापासून रोखण्यासाठी प्रयोगादरम्यान द्रावण सतत ढवळावे. हे द्रावण केवळ ‘लीफहॉपर्स’चे व्यवस्थापन करत नाही तर रसायनांचा वापर न करता ‘कोबी मॉथ’, ‘स्क्वॅश मॉथ’, ‘पांढरी माशी’ यांसारख्या कीटकांचा नायनाट करण्यास मदत करते.
याशिवाय कडुनिंबाच्या तेलाची फवारणी करून देखील ‘लीफहॉपर्स’चे व्यवस्थापन केले जाऊ शकते. कडुलिंबाच्या तेलाचे द्रावण तयार करण्यासाठी एक लिटर साबण पाण्यात 30 मिली कडुलिंबाचे तेल मिसळावे. तेल वेगळे होऊ नये म्हणून प्रयोगादरम्यान अर्क सतत हलवावा. कडुनिंबाच्या या द्रावणाने ‘फ्ली बीटल’, ‘पित्त मिडजे’ आणि ‘लीफ हॉपर्स’चे व्यवस्थापन केले जाऊ शकते.